بیایید امروز در این پست کمی بفیزیکیم! و با چالشهای فیزیک نوین دست و پنجه ای نرم کنیم.
«قبل از هر چیز بگویم که مطلب این پست برای کسانی که به این وبلاگ برای خواندن مطالب فلسفی، سیاسی، فرهنگی نمی آیند زیاد جالب نیست، بلکه برای کسانی مفید است که بیشتر دوستدار مطالب علمی هستند و بهمین خاطر به این وبلاگ هرگز سر نمیزنند»!
حال چرا این مفهوم "سفر در زمان" باتلاق و منجلاب است؟! در پایان این پست خدمتتان عرض میکنم. ولی ابتدا بهتر است خلاصه ای از داستان فیلم "عقیده" را اینجا بیان کنم تا بلکه بهتر با فضای کار آشنا شویم و سپس برویم و پایه و مبنایش را بشکافیم:
این فیلم طبق معمول فیلمهای درپیت و آبکی "ابرقهرمانی" کمپانی "مارول" که بگمان من تنها برای انگیزه دادن به نوجوانان نیمه اسمارت ساخته میشود، داستان یک قهرمان "آمریکایی" را روایت می کند که مأمور میشود تا بازهم این "جهان" را نجات دهد😒. اینبار البته قهرمان، یک سیاه پوست انتخاب شده است که بگویند «آری! ما دیگر الان بکفایت رشد عقلی کرده ایم و گوناگونی قهرمان (Diversity) را قبول داریم ومثل سابق دیگر "نژادپرست" نیستیم و… (گویی با یک مشت ریتاردد طرفند*)… بگذریم!
نجات جهان در این فیلم کمی غیرمعمول است چون دشمنانی که میخواهند نسل بشر را منقرض کنند از جهان آینده دستور میگیرند و از مهمات معکوس شده!؟ استفاده می کنند.
بشر آینده در این فیلم به این "عقیده" و مرام (Tenet) است که اگر کسی را در زمان گذشته تجهیز کنند تا نسل بشر در زمان خودش (که همان اجداد آیندگان میشوند) را براندازند؛ به حیات خودشان در اینده صدمه ای نمیخورد. حال چرا و چگونه به این دید مضحک و مهلک رسیده اند که اگر آباء و اجدادشان را بکشند، خودشان زنده می مانند و اصلا از کجا پدید می آیند که بخواهند زنده بمانند را ما هرگز در فیلم نمی فهمیم (چون نافهمیدنی و اصطلاحا یک پارادوکس است). حتی مهمتر از همه چیز در این فیلم ما هیچ نمی فهمیم که اصلا چرا آیندگان میخواهند نسل نیاکانشان که ما باشیم را براندازند؟! مشکلشان با ما چیست واقعا؟ ولی خُب…به هر حال این یک "عقیده" است و از دید یک "کم خرد امروزی" یک عقیده، همواره و در همه حال قابل احترام است!!
القصه؛ آیندگان برای نیل به این هدف شوم و بی دلیلشان یک الگوریتم و فرایند دارند به این شکل که ضدقهرمان (آنتاگونیست) این داستان که یک "روس" است (همیشه و هنوز روسها خبیثند) باید با خاتمه دادن به زندگی اش، یک سیگنال برای یک مجموعه از 9 بمب هسته ای مخفی شده در کره ی زمین بفرستد و با انفجار سلسله ای آن بمبها، بشر را از روی این کره ی خاکی زیبا وربیفتد!
اما خُب علکی است مگر؟! قهرمان آمریکایی داستان ما سُر و مُر و گُنده حاضرست و نمیگذارد. قهرمان می آید و با زدن مخ معشوقه ی طرف، آن خانم را مجاب کند تا اُلیگارش ملعون روس را که با آیندگان در ارتباط است با عشوه گری، معطل خود کند تا قهرمان قصه ما با کمک نیروهای کماندوی فوق باهوش و نیرومند و مدرن و نترس ارتش ظفرنمون ایالات متحده آمریکا، چاشنی بمبی را که در روسیه پنهان است و از راه دور به علائم حیاتی آنتاگونیست روس متصل است؛ خنثی نماید تا روند این الگوریتم مهلک بهم ریخته و زمانی که آن روس میمیرد، دیگر سیگنالی به چاشنی بمبها نرسد و جهان ما نترکد! (ببخشید از این مدل نقل تمسخرآمیز داستان؛ چرا که واقعا ایده این قصه "آخر مضحک و نخ نما" است و مدل دیگری نمیتوانستم تعریفش کنم تا افاده معنا نماید).
اما از این روایت کلیشه ای که بگذریم، میرسیم به پایه های "شبه علمی" آن که در فیلم متأسفانه توسط یک فیزیکدان (نیل) در کوران داستان برایمان نقل میشود**. چرا متأسفانه؟! چون در اصل جایگاه و پایگاه فیزیک سست میشود با این کار. ولی ظاهرا مثل اینکه آقای کارگردان ما "کریستوفر نولان" بسیارعلاقمند است که حتما دانشمندان علمی بر رویاهایش صحه بگذارند. مانند فیلم دیگرش (Interstellar 2014) که بگمانم خیلی بیهوده میان مردم سروصدای زیادی بپا کرده بود و از فیزیکدان معروفی چون "کیپ ثرون" برای روایت آن استفاده کرده بود؛ اما بجای اینکه اثر بر پایه فیزیک و منطق شکل بگیرد، جفنگی غیرمنطقی از آب درآمده بود که نبین و نپرس. حال به همین سیاق باز هم وی در این فیلم "Tenet" ما را با مفاهیمی کاملا برآمده از همان تخیل محض سفر به گذشته درگیر می کند. مفهومی که میگوید بشر در آینده به یک تکنولوژی ماورایی دست یافته است که میتواند خط سیر زمان را وارونه کند و آنتروپی را کاهش دهد.
جل الخالق!
(اول یک چیز کوچک در پرانتز درخصوص تکنیک نمایش وارونگی زمان در این فیلم بگویم و بگذرم. این پدیده ی "معکوس شدن زمان" به این شکل (rewinding) را من اول بار در دستگاههای ویدئوی خانگی "VHS" تجربه کرده بودم که تکمه ی "ریوایند" روی دستگاه را میزدی و فیلم برایت از ابتدا به انتها نمایش داده میشد. بعدتر از همین تکنیک در ویدئو کلیپ "Earth song" یا "آوای زمین" مایکل جکسون استفاده شد، که در آن نشان میداد پس از پخش مصیبت در زمین، خیلی ساده فیلم اصطلاحا rewind میشد و از آخر به اول باز میگشت و همه چیز مثل اولش خوب و بسامان میشد. در اینجا نیز کارگردان با همین تکنیک آبکی قرار است ما را مجاب کند که زمان میتواند به عقب باز گردد و هر چه اتفاق افتاده، به زمان قبل از وقوع اتفاق برگردد!)
ولی جدای از این نمایش خام؛ مشکل اصلی مفهوم است که شدیدا لنگ عقلی و علمی میزند:
ببینید! ما همانطور که در سطح جامعه با یک سری اخبار دروغ و جعلی ناشی از عدم اطلاعات صحیح یا "misinformation" و حتی گمراه کننده از روی عمد یا "Disinformation" روبرو هستیم که هیچ پایه و مبنایی در جهان واقع ندارند و معمولا توسط رسانه های رسمی جریان غالب (Mainstream media) به زور و با قدرت در سطح جامعه پخش و سپس وارد خانواده ها و ذهن افراد میشوند؛ در علوم نظری نیز دقیقا با همین وضعیت و همین نوع فرضیات و نظریات کذب و ناصحیح (عمد و غیر عمد) مواجه هستیم. و چون منابع تولید آن "دانشمندان نخبه" در دانشگاه های معتبر و مراکز علمی رتبه دار هستند، بنابراین عمق نفوذ این قبیل فرضیات با پایه علمی بیشتر است و ملت معمولا آنرا دربست، بدون هیچ ظنی، قبول می کنند و در محافل خود نیز بابت باکلاس جلوه کردن، چونان طوطی تکرار می کنند و اعتباری می اندوزند. تازه بعضی اوقات دیده شده که بر سرش تعصب هم پیدا میکنند!
بیشترین سرفصل علمی که در آن شما میتوانید با سیلی از این نوع فرضیات عجیب و غریب و بعضا اشتباهی و غیر منطقی روبرو شوید، در شاخه ی "فیزیک فضا" است. چرا که ما واقعا "هیچ" ایده ای از دلیل وجود و نسبتهای شگفت این جهان به این عظمت و این فضای بی کران و بی مرز مشخص که ما یک نخودِ آش "آن" که هیچ! حتی یک آنگستروم از یک سلول بال از یک مگس درون "آن" هم نیستیم! (این "آن" در اینجا حجمی به وسعت زمین فرض شده است). و این هیچ ایده که میگویم واقعا هیچ است ها. فکر نکنید مثلا نیم است. خیر! دقیقا هیچ ِهیچ.
بگذارید اینطور بگویم که ما تازه همین کره ی زمین عزیزی را که بررویش زندگی می کنیم و عشق می ورزیم و زاد و ولد می کنیم که هم آنرا می بینیم، هم میشنویم، هم می بوییم، هم می چشیم و هم لمس می کنیم را اصلا خوب و کامل و مکفی نمی شناسیم و به آن کوچکترین تسلطی نداریم؛ (فرضا اگر زمین خانم، میلش بکشد که از سر تفنن یک بخش کوچک از اندام نغزش را یک کوچولو تکان ریز و خفیف بدهد براحتی می تواند از هستی ساقطمان کناد!) … حال وای بحال "فضا" که بشدت بیش از حد تصور ما "لایتناهی" و عظیم و کبیر است که تنها ما میتوانیم و مجازیم بخشهای ریزی از آن را "فقط" بینیم تا به خوار و خفیفی خود پی ببریم. همین واقعا! همین و همین و همین!
از این روست که دانشمندان "فضادوست" در مراکز علمی جهان سالهاست که دور یکدیگر می نشینند و برای خالی نبودن عریضه، یکسری تئوریها و فرضیه های صد من یکغازی به هم می بافند و کنار هم اوقات خوشی را در رویاپردازی های شیرینشان میگذرانند. از یک طرف دیگر هم یک عده دانشجو و پژوهشگر مشتاق دیگر پیدا میشوند که با تمسک به بزرگی آن دانشمندان، سعی میکنند که وجود آن فرضیات عجیب و غریب صادره را اثبات کنند.
ولی بگذارید همینجا با شجاعت و جسارت کامل به شما بگویم ای دوستان، «قریب به اتفاق تئوریهای حوزه "کیهانشناسی" مشکل دار است». بد هم مشکل دار است و اصطلاحا پارادوکسیکال است به بیانی دیگر چرند و ناثبوتی است. نه که تاکنون ثابت نشده باشد، اینطوری است؛ بلکه بیشترشان اصلا و اساسا اثبات پذیر نیستند! از همه نوع تئوری؛ فرضا از قضایای نسبیتهای خاص و عام بگیرید تا مهبانگ و جرم منفی و امثالهم… البته یاران فرضی من در این وبلاگ بخوبی آگاهند و لازم به یاداوری من به ایشان نیست که "این تنها ادعای من نیست".
من که واقعا عددی نیستم که بخواهم در علم فیزیک صاحب نظر باشم. شما تنها کافیست مثلا در موتورهای پاسخگوی اینترنتی مثل "Chat GPT" اشکالات و پاردوکسهای تئوریهای کیهانشناسی برشمرده را سرچ نمایید و ببینید چقدر برایتان تناقض های آشکار و مشکلات اساسی و مفهومی ردیف می شود.
و باز این به آن معنا نیست که من مدعی شوم باقی قوانین فیزیک کلاسیک (زمینی) "کاملا" (یعنی در تمام دستگاهها) درست و صادق است. خیر! ولی لااقل قوانین فیزیک زمینی در زندگی زمینی مشکل خاص منطقی و عقلی ندارند و تازه بسیار هم بدرد بخور و عملیاتی، ثبوتی و قابل اتکا هستند. نشان به آن نشانی که هرچه شما از رفاه و سلامت در زندگی خویش در این عصر دارید حاصل همین علم و تکنولوژی بشر است. محصول پیشرفتهای انسان در حوزه های فیزیک و ریاضی و بیولوژی از نوع "زمینی"!
درحالیکه قوانین فیزیک "فضایی" فقط یک مشت حدس و گمان هستند. خیالبافی و رویاپردازی صرف اند و تاکنون هیچ دستاورد ملموسی در تکنولوژی و حیات بشر نداشته اند و احتمال قوی نخواهند داشت. فعلا در همان دنیای سرگرمی سازی مثل صنعت فیلم و سریال برای یک عده خوب نان و آب داشته اند. ولی از بُعد علمی "فیزیک فضا" در بهترین حالت در دنیای انتزاعی روابط و معادلات ریاضی پیچیده برای ریاضیدانان، مشغولیت محاسباتی ایجاد می کند. علمی ست بدون هیچگونه امکان آزمودن و نتیجه گیری در دنیای حقیقی.
پس از بیان این مقدمه کوتاه میخواستم به این نتیجه برسم و بگویم که این تخم لق "سفر در زمان" هم از همین نوع رویابافی هاست و در تحلیل و منطق پر از تناقض ست و از زمانیکه جناب "آلبرت اینشتین" تئوری "نسبیت خاص" و سپس "نسبیت عام" را بافت، نُقل محافل علمی-خیالی و در رأس همه ی آنها هالیوود شده است. اگر مباحث ضدماده و سیاهچاله و بیگ بنگ و مانند اینها یک نیمچه مبنایی لااقل در سطح ریاضیات محض داشته باشند و اصطلاحا علمی خیالی نامیده شوند؛ ولی این "سفر در زمان ماضی" که از اساس و بنیان مبنای غیرعلمی و غیر منطقی دارد و مطلبی کاملا وهمی و شبه علم است.
"زمان" را تنها میتوان در قالب عکس، فیلم (صوت و تصویر)، نوشته، حکاکی، رد پا، گور، فسیل و امثالهم برای آینده گان "ثبت کرد"، به آن مسافرت که نمی توان کرد که برادر من "نولان" جان!
اگر بیشتر بخواهم آنرا برای شما ی خواننده بشکافم، برایتان یک پارادوکس جدید معرفی می کنم به نام "پارادوکس مهرداد": این پارادوکس به شما مینمایاند که «یک دانشمند فرضی زنده در سال 2500 میلادی که دارد این مطلب مرا میخواند؛ هرچقدر هم پیشرفته و اولترا مدرن باشد، باز هرگز نمی تواند به ملاقات یک مهرداد 48 ساله بیاید! چون مهردادی که الان مشغول نوشتن این متن است، 49 ساله است و همینجا نیز معترف است که پارسال هیچکس از جهان آینده به دیدارش نشتافته بود. پس وقتی به ملاقات مهرداد 48 ساله "نتوانند بیایند" یعنی کلا نمی توانند بیایند». یعنی وقتی شما ی آینده نتوانسته اید با اراده ی خود سفری به زندگی گذشته ی من یعنی "مهرداد مدعی" انجام دهید و به همین منظور مورد تمسخر "مهرداد" که پانصد سال پیش از شما می زیسته، قرار گرفته اید؛ «پس منطقا و عقلا به این نتیجه میرسیم که ماهیت "سفر در زمان ماضی" کلا باطل و ناممکن است و ربطی هم به پیشرفت بشر ندارد».
"پارادوکس مهرداد" بسیار از "پارادوکس پدربزرگ" که در علم فیزیک شایع است، قوی تر و جهانشمول تر است. چون شما در "پاردوکس پدربزرگ" تنها به بی عملی یک مسافر زمان اشاره دارید و "ناظر" بودن وی را رد نمیکنید. چون شاید کسانی بگویند "سفر به گذشته" ممکن است اما در حد "آبزرور" (ناظر). ولی با "پارادوکس مهرداد" شما حتی وجود "ناظر" را هم کاملا نفی منطقی و عقلی می کنید چون "مسافر خیالی" حتی نمی تواند "با یک اشاره" هم به شما بفهماند که از آینده آمده است. و وقتی به هیچ طریقی نتواند شما را از وجود خویش آگاه کند؛ پس ارزش بودنش با نبودنش یکسان است و به بیان بهتر "اصلا وجود خارجی ندارد".
پس؛ شمایی که هزار سال یا n هزار سال دیگر این مطلب مرا میخوانید هرگز و تأکید میکنم هرگز نمی توانید با آمدن خودتان پیش من، نقض عرایض مرا اثبات کنید و سفری در زمان داشته باشید. حال هرچقدر هم میخواهد پیشرفته باشید و اصلا خود خدا شده باشید! چون من خدایی را هم تاکنون به چشم ندیده ام! (البته جز یک استثنا آنهم به تازگی👳) پس شما فقط برایتان وجود کسی به نام "مهرداد" در سال 2024 در اینجا (این وبلاگ) در زمان ثبت و فریز شده است، چرا که قاعدتا وبلاگ او باید آرشیو شده باشد و شما ببینید. همین!
فی الحال امیدوارم پس از این توضیحات، آن حکم ابتدایی "منجلاب و باتلاق" مفهوم سفر در زمان برای شما ثابت شده باشد.
پس ای دوستان گل گلاب!
مباحث تونل زمان و امثالهم، سراسر خیالی است و ناشی است از اوهام بشر ارزیاب.
و ریشه ای ندارد در معرفت یا علم و دانش ناب.
پس شما هرچه بیش فرو روید درخیالات، بیش متوهم شمرده شوید چون "طُلاب"
نه فیلسوف و دانشمندی شوید خطاب؛ در حد یک جناب مستطاب اهل کتاب!
و از همین روست که گویی شما غوطه ور گشته اید در یک منجلاب.
بنابراین آرزومندم که همواره بدور باشید از این سیلاب مذاب
مذاب اطلاعات کذب و جملگی وهم و تخیل و سراب
شعر:
اگر قــادر تو بودی درعلــوم؛ انسان آینـــده
هویـدا میشدی روزی تو در پیشینـه ی بنـده
ولی چون من به عمرم میشوم هرگاه پوینده
نمی یابم؛ ولو یک تن، از آینــــده نماینــــده
بنابراین به استقراء شود حل؛ چون سراینده
ندیده هیچکس از آتیـه؛ پس هیــــــچ جوینده
به "دیدار از گذشتـه"، اونباشد دست یازنده
پس این فرضیه مهمل باشدو نی مبحثی زنده
و بر دانـش نباشـد سوژه ای شـایا و زیبنـده
«فقط بی دانشان باشنــد لاطائـــل ستاینـده»
///////////////////////////////
*- مغز متفکر و دانشمند این قصه کماکان، هم "سفیدپوست" است و هم "آمریکایی" است و هم "همه چیز دان" (نیل). هر وقت مغز متفکر نجات دنیا، یک افغان شد از قوم هزاره یا یک "زولو" شد از آفریقای جنوبی، آنوقت میشود "گوناگونی" ادعایی هالیوود را قبول کرد!
**- صدها قصه و فیلم در مورد سفر به گذشته ساخته شده است ولی دلیل اینکه من در مورد این فیلم مجبور به نوشتن پست وبلاگ شدم دقیقا همین است که کارگردان خیلی اصرار دارد که این فرایند دروغ "سفر به گذشته" را با اصول علم فیزیک منطبق کند و به نظرم این یک ظلم آشکار به فیزیک است که راحت از کنارش گذشتن را نتوان…
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر